Λογοτεχνία Β΄γυμνασίου, Ινδιάνος Σιάτλ " Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο"

Ινδιάνος Σιάτλ " Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο"

 Μέσα από τα λόγια του Ινδιάνου να προβληθεί η αρμονική σχέση ανθρώπου-φύσης. Το μήνυμα αυτό ακούγεται από το στόμα κάποιου  που  θεωρούνταν  άγριος και απολίτιστος . Αν, όμως,  τον είχε ακούσει ο δυτικός άνθρωπος, θα είχε αποφευχθεί η καταστροφή του περιβάλλοντος.

ΘΕΜΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Η  γεμάτη σοφία και αξιοπρέπεια απάντηση του Ινδιάνου Σιάτλ προς τον πρόεδρο των Η.Π.Α.  Φραγκλίνο Πηρς, με την οποία ζητά από τους λευκούς να σεβαστούν τη γη που ζητούν να αγοράσουν από τους Ινδιάνους.

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ

Είναι η σχέση του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον. Ζητούμενο είναι μια ισορροπημένη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και το παράδειγμα το δίνουν οι Ινδιάνοι με την αγάπη και τον σεβασμό που δείχνουν.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ

1η «Ο μεγάλος αρχηγός….και δεν καταλαβαίνει»: Η διαφορετική αντίληψη των Ινδιάνων για τη σχέση του ανθρώπου με τη γη.

2η  «Αν αποφασίσω και δεχτώ…και την αρχή του θανάτου»: Η αλληλεξάρτηση των όντων μέσα στη φύση.

3η «Πουθενά δε βρίσκεται…δεν οσμίζεται τίποτα»: Οι πόλεις των λευκών στα μάτια του Ινδιάνου.

5η: «Αν ξέραμε…από την κοινή μοίρα.»: Οι προτροπές προς τους λευκούς για σεβασμό και αγάπη της γης.

ΒΑΣΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ

Η πρόοδος του πολιτισμού είναι αναπόφευκτα εχθρική προς τη φύση; Η σχέση δηλαδή  του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον  αποτελεί σχέση αντίθεσης (όπως κάνουν οι λευκοί;) ή ισορροπίας (όπως πράττουν οι Ερυθρόδερμοι);

ΣΧΕΣΗ ΙΝΔΙΑΝΟΥ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ

Είναι αρμονική και σχεδόν αδελφική. Οι Ινδιάνοι έχουν συναίσθηση της  αξίας της φύσης και της αλληλεξάρτησης των όντων. Η επαφή με τη φύση προσφέρει απόλαυση (της ομορφιάς)   και χαλάρωση.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Η επιστολή, αν και γράφτηκε το 1855, είναι επίκαιρη και μπορεί να απευθυνθεί στον σύγχρονο άνθρωπο, μιας και το περιβάλλον έχει σχεδόν καταστραφεί και απαιτείται η λήψη άμεσων μέτρων.

ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ

Όσα προέβλεπε ο Σιάτλ, σήμερα αποτελούν μια σκληρή πραγματικότητα (η εξαφάνιση διαφόρων  ειδών χλωρίδας και πανίδας, η απάνθρωπη μορφή των πόλεων, κ.λπ.)

ΧΑΡΑΝΤΗΡΑΣ  ΣΙΑΤΛ

Ο Σιάτλ είναι ευαίσθητος, ευγενής, αξιοπρεπής και σοφός.

ΓΛΩΣΣΑ – ΥΦΟΣ

Η γλώσσα είναι απλή δημοτική και το ύφος απλό και παραστατικό. Τα πολλά εκφραστικά μέσα, οι δίνουν στο κείμενο ένα λυρικό τόνο (=εκφράζει συναισθήματα, συγκινεί).

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Ασύνδετα (Όταν όλα τα βουβάλια σφαχτούν, όταν όλα τα άγρια αλόγατα μερέψουν, όταν…), επαναλήψεις (Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά…Πουθενά δε βρίσκεται…), παρομοιώσεις (να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του), μεταφορές (θα καταπιεί τη γη), ειρωνεία (άγριος), ρητορικές ερωτήσεις (Τί είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα;), αλληγορίες (Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου…)

ΕΙΔΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

Είναι πρωτοπρόσωπος  εφόσον πρόκειται για τον συντάκτη της επιστολής. Ωστόσο,  μιλά στον πρόεδο των Η.Π.Α. (Πηρς) αρχικά  σε γ΄ πρόσωπο σε ένδειξη ευγένειας και έπειτα  σε β΄ πληθυντικό, απευθυνόμενος σε όλους τους  λευκούς.

ΣΤΟΧΟΣ ΑΦΗΓΗΤΗ

Να πείσει τους λευκούς να σεβαστούν τη φύση με  επιχειρήματα, ρητορικές ερωτήσεις (Τί είναι ο άνθρωπος δίχως τα ζώα;), αλληγορικές εκφράσεις (Όταν μαγαρίζεις συνέχεια το στρώμα σου…), παρομοιώσεις (σαν ένας που χαροπολεμάει πολλές μέρες…) και ειρωνεία (επειδή ο ερυθρόδερμος είναι άγριος…).

ΜΕΣΑ ΠΕΙΘΟΥΣ

Στην επιστολή γίνεται επίκληση στο συναίσθημα αλλά και στη  λογική.

ΜΟΡΦΗ ΠΟΛΕΩΝ ΛΕΥΚΩΝ

Ασχήμια, θόρυβος, μόλυνση, απουσία της φύσης.

ΑΓΡΙΟΣ

Η αρχική σημασία της λέξης είναι αυτός που ζει στους αγρούς. Αργότερα πήρε τη σημασία πρωτόγονος. Υπάρχει, βέβαια, ειρωνεία για την  περιορισμένη νοητική αντίληψη  των λευκών. Ονομάζει τους Ινδιάνους άγριους (πρωτόγονους, απολίτιστους), θεωρώντας φαινομενικά τους λευκούς πολιτισμένους, ενώ ολοφάνερα κατακρίνει και ειρωνεύεται τις ενέργειές τους.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΙΑΤΛ

Α) Η γη ανήκει σε όλους και δεν αποτελεί αντικείμενο αγοροπωλησίας.

Β) Οι λευκοί θεωρούν τη γη αντίπαλο και με την απληστία τους την καταστρέφουν διαρκώς.

Γ) Να μεταχειριστούν τα ζώα σαν αδέρφια τους, γιατί αν εξαφανιστούν τα ζώα η ίδια μοίρα θα βρει    και τον άνθρωπο.

Δ) Ο θεός είναι ίδιος για όλους και η γη δημιούργημά του. Καταστρέφοντάς την ο άνθρωπος περιφρονεί το δημιουργό και βλάπτει τον εαυτό του.

Ε) Οι πόλεις των λευκών είναι αντιαισθητικές και η ζωή σ’ αυτές δεν έχει αξία, γιατί είναι μακριά από τη φύση.

Στ) Να αγαπήσουν τη γη, όπως οι Ινδιάνοι και να μην την καταστρέψουν ώστε να την παραδώσουν στους απογόνους τους.

Ζ) Οι λευκοί να σεβαστούν το δημιούργημα του θεού και να μη φέρονται αλαζονικά, γιατί ούτε κι αυτοί μπορούν να ξεφύγουν απ τη μοίρα των ανθρώπων, τον θάνατο.

ΣΧΕΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ-ΦΥΣΗΣ ΣΗΜΕΡΑ

Είναι  καταστροφική και  κατακτητική, εξαιτίας της ακόρεστης δίψας για κέρδος αλλά και της αδιαφορίας.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΠΙΔΑ ΝΑ ΣΩΘΕΙ Η ΦΥΣΗ;

Μόνο αν  πάψει το κέρδος να είναι ο μοναδικός στόχος του ανθρώπου.  Είναι ανάγκη οι φορείς της παιδείας (οικογένεια, σχολείο, μέσα επικοινωνίας κ.λπ.) να καλλιεργήσουν τον σεβασμό στο περιβάλλον με τη δημιουργία οικολογικής συνείδησης. Επίσης, τα κράτη πρέπει  να εφαρμόσουν μορφές τεχνολογίας φιλικές στο περιβάλλον και να μην αποσκοπούν μόνο στην οικονομική ανάπτυξη και το κέρδος.

Ερωτήσεις

1.Χωρίστε το κείμενο σε ενότητες και γράψτε τα επιχειρήματα που διατυπώνει ο Σιάτλ σε κάθε μια από αυτές. Υπογραμμίστε τα αντίστοιχα χωρία.

 2.Το κείμενο προβάλλει τη σύγκρουση δύο πολιτισμών γύρω από το ζήτημα της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση. Αφού εντοπίσετε τα αντίστοιχα χωρία να καταγράψετε τις βασικές θέσεις αυτών των δύο πολιτισμών.

 3.Σε διάφορα σημεία του κειμένου ο Ινδιάνος Σιάτλ χαρακτηρίζει τον εαυτό του και τους ομοεθνείς του «άγριους». Γιατί πιστεύετε ότι χρησιμοποιεί αυτό το χαρακτηρισμό; Ποια είναι η προσωπική σας άποψη για το χαρακτηρισμό αυτό;

4.Τι πιστεύετε ότι αποφάσισαν τελικά οι Ινδιάνοι για τη γη τους; Για την απάντηση σας στηριχτείτε σε σημεία του κειμένου.

5.Σε ορισμένα σημεία του κειμένου ο Σιάτλ αναφέρεται στο μέλλον. Επαληθεύτηκαν οι προβλέψεις του ή όχι στην εποχή μας;

6.Στηριζόμενοι σε στοιχεία του κειμένου να παρουσιάσετε την προσωπικότητα του Ινδιάνου Σιάτλ.