Στοιχεία για την αφήγηση

                                                           Στοιχεία για την αφήγηση 

Αφηγητής 

Σε ένα λογοτεχνικό κείμενο παρακολουθούμε και συμμετέχουμε στη ροή μέσα από τη σκοπιά, τη ματιά κάποιου συγκεκριμένου προσώπου. Με βάση αυτή την αρχή μπορούμε να διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις: 

Παντογνώστης αφηγητής: 

Ο αφηγητής δεν είναι πρόσωπο της ιστορίας. Γνωρίζει τα πάντα, έχει εποπτεία και δεν εστιάζει σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο καθώς έχει μπροστά του πάντα τη συνολική εικόνα την οποία και μας παρουσιάζει. Αυτός είναι και ο λόγος που σε αυτού του είδους την αφήγηση χαρακτηρίζουμε την εστίαση ως μηδενική. 

Αφηγητής – πρόσωπο: 

Σε αυτή την περίπτωση ο αφηγητής είναι ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας. Γνωρίζει μόνο όσα μπορεί να αντιληφθεί από τη δική του οπτική γωνία. Η εστίαση χαρακτηρίζεται ως εσωτερική καθώς αυτό που μας παραθέτει είναι τα δικά του συναισθήματα, όπως αυτά διαμορφώνονται στη ροή της ιστορίας. 

Ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχει στα δρώμενα ανάλογα με τον τρόπο που συμμετέχει στην εξέλιξη της ιστορίας ο αφηγητής μπορεί να χαρακτηριστεί ως: 

Ετεροδιηγητικός: Συνήθως είναι ο παντογνώστης αφηγητής. Δεν συμμετέχει στην ιστορία. Γνωρίζει όλη την εξέλιξη και μας αφηγείται τα δρώμενα στο γ’ πρόσωπο.

 Ομοδιηγητικός: Ο αφηγητής συμμετέχει στην ιστορία – το συνηθέστερο ως ένας από τους πρωταγωνιστές ή πιο σπάνια ως παρατηρητής – και αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο. Κάποιες φορές δεν αποκλείεται να συναντήσουμε και το γ’ πρόσωπο. Γενικά, αυτή η τεχνική δίνει ένα μεγάλο εύρος στις επιλογές του συγγραφέα.

Η εστίαση στο λογοτεχνικό κείμενο 

Συνολικά μπορούμε να διακρίνουμε τρεις περιπτώσεις όσον αφορά την οπτική γωνία του αφηγητή:

 Μηδενική εστίαση: 

Είναι η περίπτωση που ο αφηγητής είναι παντογνώστης. Ως εικόνα μπορούμε να τον φανταστούμε να παρακολουθεί από ένα ψηλό σημείο, κάτι που του δίνει τη δυνατότητα να έχει μπροστά του όλη τη ροή. Κατά συνέπεια, δεν εστιάζει σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο.

 Εσωτερική εστίαση: 

Είναι η οπτική που έχει ένα από τα πρόσωπα που λαμβάνει μέρος στη ιστορία. Μπορεί να γνωρίζει μόνο τα όσα συμβαίνουν στον ίδιο. Επομένως εστιάζει εσωτερικά, στις δικές του ιδέες και συναισθήματα. Ο συγγραφέας έχει την επιλογή να μας δίνει τα δρώμενα μέσα από τη ματιά ενός μόνο προσώπου ή να προτιμήσει την εναλλαγή διαφόρων προσώπων στο ρόλο του αφηγητή. Τέλος, μπορεί να μας δώσει το ίδιο γεγονός μέσα από το βίωμα διαφορετικών προσώπων. χαρακτηριστικά αναφέρουμε για την τρίτη περίπτωση το αριστούργημα της Virginia Woolf (The waves). Εξωτερική εστίαση: Τη συναντάμε συνήθως στα αστυνομικά μυθιστορήματα και γενικά σε έργα που είναι σημαντικό να κρατήσουμε τον αναγνώστη σε αγωνία μέχρι το τέλος. Σε αυτή την περίπτωση ο αφηγητής γνωρίζει λιγότερα από τα πρόσωπα της ιστορίας. Έτσι, και εμείς ως αναγνώστες δεν έχουμε πρόσβαση σε σημαντικές λεπτομέρειες παρά μόνο στο τέλος του κειμένου