ΕΛΕΝΗ Α΄ ΣΤΑΣΙΜΟ
Στιχ. 1220-1285 ( Α στάσιµο)
Xορός - χορικά άσµατα Ο Χορός συνήθως βρισκόταν σε σχηµατισµό ορθογώνιο ή κυκλικό και ενώ µπορούσε κάπου - κάπου να γίνεται άτακτος, παράφορος και γρήγορος, συνήθως ήταν σοβαρός σεµνός και επιβλητικός. Ο αρχαίος Ελληνικός Χορός ήταν επίσης µιµητικός και εκφραστικός. Με τη χρησιµοποίηση των χεριών, των βραχιόνων και του σώµατος, εξέφραζε τη διάθεση, τα συναισθήµατα και το χαρακτήρα του τραγουδιού που συνόδευε. Ο Χορός αν και αποτελείται από οµάδα ατόµων αποτελεί ένα «οµοιογενές και απρόσωπο» σύνολο πράγµα που φαίνεται από την οµοιοµορφία στην εµφάνιση, τον απόλυτο συντονισµό στις κινήσεις, και τη χρησιµοποίηση του α΄ ενικού προσώπου αντί για α΄ πληθυντικό. Ο Χορός ήταν αναπόσπαστο µέρος πολλών θρησκευτικών και κοσµικών τελετών. (γιορτές, γάµοι, κηδείες, εορτασµοί νίκης).Ένας Χορός δάνειζε µεγαλοπρέπεια και βάθος σε όλες τις εορταστικές περιστάσεις στη ζωή του Έλληνα. Tα χορικά τραγούδια της «Ελένης» είναι λίγα µικρά σε έκταση και φαίνεται να έχουν πολύ µικρή σχέση µε την υπόθεση του έργου. Σ¨ αυτά δεν υπάρχουν υποκριτές ούτε διάλογος και εξέλιξη της δράσης. Αντίθετα υπάρχει µουσική, όρχηση του χορού, πλούσια εκφραστικά µέσα και πολλές αναφορές σε µυθικά πρόσωπα και µυθικές ιστορίες. Οι τραγικοί ποιητές, προσηλωµένοι στην παράδοση του διθυράµβου συνέθεταν τα χορικά άσµατα των έργων τους πάντα σε δωρική διάλεκτο, αντίθετα από τα διαλογικά µέρη που γράφονταν στην ιωνική. Λειτουργικότητα του Α΄ στάσιµου της Ελένης 1) Το στάσιµο λειτουργεί ως επιβράδυνση, που εξασφαλίζει στην Ελένη τον απαραίτητο χρόνο να αλλάξει µάσκα και κοστούµι. 2) Με το Χορό και τη µουσική ανακουφίζει και ξεκουράζει τους θεατές που έχουν περάσει στιγµές έντασης και αγωνίας από το προηγούµενο επεισόδιο. 3) Χωρίζει το β΄ επεισόδιο από το γ΄ όπου εµφανίζεται ο Θεοκλύµενος και αρχίζει να εφαρµόζεται το παράτολµο σχέδιο της Ελένης. Σχέση του χορικού µε την υπόθεση του έργου Στο α΄ στάσιµο αναπτύσσονται θέµατα που ήδη έχουµε συναντήσει όπως: α) Η φύση και ο ρόλος των θεών, ο πόλεµος. Το στάσιµο συνοψίζει τα θέµατα αυτά προβάλλοντας παράλληλα την άποψη του χορού. β) Η αντίθεση ανάµεσα στο «φαίνεσθαι» και το «είναι». Στο στίχο 1252 ο χορός αναρωτιέται αν το οµοίωµα της Ελένης αποτελεί για το Μενέλαο βραβείο ή αιτία συµφορών. γ) Το θέµα του δόλου. Οι ενέργειες του Ναύπλιου και των θεών εµπεριέχουν το δόλο όπως και το σχέδιο της Ελένης. Β΄ στροφή (1254-1269) Εδώ επαναλαµβάνονται και προεκτείνονται οι σκέψεις του Αγγελιοφόρου. Ο Χορός αναφέρεται στην απρόβλεπτη επέµβαση του θείου, όπως στην περίπτωση της Ελένης, η οποία αν και είναι κόρη του ∆ία υποφέρει αβάστακτες συµπεριφορές. Οι Αθηναίοι ακροατές ακούγοντας για το απρόβλεπτο του θείου ίσως θα αισθάνονταν ότι δεν χάθηκαν όλα µετά τη Σικελική καταστροφή. Ο Θεός αφού είναι απρόβλεπτος, µπορεί να ανατρέψει µια κατάσταση από το κακό στο καλό, όπως ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Ελένης και του Μενέλαου. Ο Χορός φαίνεται να αµφιβάλει για τη θεία σοφία, βλέποντας τη σύγχυση που επικρατεί στον κόσµο. Ο τελευταίος στίχος (στων θεών µόνο τα λόγια βρήκα την αλήθεια) δεν συµβιβάζεται µε τους προηγούµενους. Το νόηµα µπορεί να είναι απλώς ότι δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να εξακριβωθεί η βούληση των θεών, εκτός αν οι ίδιοι το αποκαλύψουν απευθείας. Β΄ αντιστροφή (1270-1285) Εδώ ο χορός καταδικάζει τον πόλεµο. Όλη η β΄ αντιστροφή αποτελεί µια αντιπολεµική κραυγή του Ευριπίδη. Όσο ζούσε ο ποιητής η Ελλάδα ήταν ανάστατη από τον Πελοποννησιακό πόλεµο και οι Αθηναίοι ζούσαν στο πετσί τους τις σκληρές συνέπειες του. Έτσι ο Ευριπίδης στις περισσότερες τραγωδίες του αναφέρεται στη µεγάλη αυτή συµφορά που δυναστεύει το σώµα και τη ψυχή των ανθρώπων. Ο ποιητής µέσω του χορού αναζητεί τα αίτια των πολέµων και προτείνει λύση. Αιτίες των πολέµων είναι η αναζήτηση δόξας, πλούτου και δικαιοσύνης. Επειδή όµως όλα αυτά βρίσκονται µέσα στη φύση του ανθρώπου προβλέπει ότι ποτέ δεν θα σταµατήσουν οι πόλεµοι. Η σύγχρονη εποχή επιβεβαιώνει τον Ευριπίδη, διότι ποτέ δεν λείπουν οι θερµοκέφαλοι που σύρουν τους λαούς σε πολέµους, όπως ακριβώς έκαναν και οι ρήτορες της φιλοπόλεµης παράταξης της Αθήνας, οδηγώντας τους Αθηναίους στη καταστροφική σικελική εκστρατεία. Ως λύση προτείνει το διάλογο (λόγια) ο οποίος αν γίνεται καλοπροαίρετα και από τις δύο πλευρές συνήθως έχει κάποια αποτελέσµατα.
Xορός - χορικά άσµατα Ο Χορός συνήθως βρισκόταν σε σχηµατισµό ορθογώνιο ή κυκλικό και ενώ µπορούσε κάπου - κάπου να γίνεται άτακτος, παράφορος και γρήγορος, συνήθως ήταν σοβαρός σεµνός και επιβλητικός. Ο αρχαίος Ελληνικός Χορός ήταν επίσης µιµητικός και εκφραστικός. Με τη χρησιµοποίηση των χεριών, των βραχιόνων και του σώµατος, εξέφραζε τη διάθεση, τα συναισθήµατα και το χαρακτήρα του τραγουδιού που συνόδευε. Ο Χορός αν και αποτελείται από οµάδα ατόµων αποτελεί ένα «οµοιογενές και απρόσωπο» σύνολο πράγµα που φαίνεται από την οµοιοµορφία στην εµφάνιση, τον απόλυτο συντονισµό στις κινήσεις, και τη χρησιµοποίηση του α΄ ενικού προσώπου αντί για α΄ πληθυντικό. Ο Χορός ήταν αναπόσπαστο µέρος πολλών θρησκευτικών και κοσµικών τελετών. (γιορτές, γάµοι, κηδείες, εορτασµοί νίκης).Ένας Χορός δάνειζε µεγαλοπρέπεια και βάθος σε όλες τις εορταστικές περιστάσεις στη ζωή του Έλληνα. Tα χορικά τραγούδια της «Ελένης» είναι λίγα µικρά σε έκταση και φαίνεται να έχουν πολύ µικρή σχέση µε την υπόθεση του έργου. Σ¨ αυτά δεν υπάρχουν υποκριτές ούτε διάλογος και εξέλιξη της δράσης. Αντίθετα υπάρχει µουσική, όρχηση του χορού, πλούσια εκφραστικά µέσα και πολλές αναφορές σε µυθικά πρόσωπα και µυθικές ιστορίες. Οι τραγικοί ποιητές, προσηλωµένοι στην παράδοση του διθυράµβου συνέθεταν τα χορικά άσµατα των έργων τους πάντα σε δωρική διάλεκτο, αντίθετα από τα διαλογικά µέρη που γράφονταν στην ιωνική. Λειτουργικότητα του Α΄ στάσιµου της Ελένης 1) Το στάσιµο λειτουργεί ως επιβράδυνση, που εξασφαλίζει στην Ελένη τον απαραίτητο χρόνο να αλλάξει µάσκα και κοστούµι. 2) Με το Χορό και τη µουσική ανακουφίζει και ξεκουράζει τους θεατές που έχουν περάσει στιγµές έντασης και αγωνίας από το προηγούµενο επεισόδιο. 3) Χωρίζει το β΄ επεισόδιο από το γ΄ όπου εµφανίζεται ο Θεοκλύµενος και αρχίζει να εφαρµόζεται το παράτολµο σχέδιο της Ελένης. Σχέση του χορικού µε την υπόθεση του έργου Στο α΄ στάσιµο αναπτύσσονται θέµατα που ήδη έχουµε συναντήσει όπως: α) Η φύση και ο ρόλος των θεών, ο πόλεµος. Το στάσιµο συνοψίζει τα θέµατα αυτά προβάλλοντας παράλληλα την άποψη του χορού. β) Η αντίθεση ανάµεσα στο «φαίνεσθαι» και το «είναι». Στο στίχο 1252 ο χορός αναρωτιέται αν το οµοίωµα της Ελένης αποτελεί για το Μενέλαο βραβείο ή αιτία συµφορών. γ) Το θέµα του δόλου. Οι ενέργειες του Ναύπλιου και των θεών εµπεριέχουν το δόλο όπως και το σχέδιο της Ελένης. Β΄ στροφή (1254-1269) Εδώ επαναλαµβάνονται και προεκτείνονται οι σκέψεις του Αγγελιοφόρου. Ο Χορός αναφέρεται στην απρόβλεπτη επέµβαση του θείου, όπως στην περίπτωση της Ελένης, η οποία αν και είναι κόρη του ∆ία υποφέρει αβάστακτες συµπεριφορές. Οι Αθηναίοι ακροατές ακούγοντας για το απρόβλεπτο του θείου ίσως θα αισθάνονταν ότι δεν χάθηκαν όλα µετά τη Σικελική καταστροφή. Ο Θεός αφού είναι απρόβλεπτος, µπορεί να ανατρέψει µια κατάσταση από το κακό στο καλό, όπως ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Ελένης και του Μενέλαου. Ο Χορός φαίνεται να αµφιβάλει για τη θεία σοφία, βλέποντας τη σύγχυση που επικρατεί στον κόσµο. Ο τελευταίος στίχος (στων θεών µόνο τα λόγια βρήκα την αλήθεια) δεν συµβιβάζεται µε τους προηγούµενους. Το νόηµα µπορεί να είναι απλώς ότι δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να εξακριβωθεί η βούληση των θεών, εκτός αν οι ίδιοι το αποκαλύψουν απευθείας. Β΄ αντιστροφή (1270-1285) Εδώ ο χορός καταδικάζει τον πόλεµο. Όλη η β΄ αντιστροφή αποτελεί µια αντιπολεµική κραυγή του Ευριπίδη. Όσο ζούσε ο ποιητής η Ελλάδα ήταν ανάστατη από τον Πελοποννησιακό πόλεµο και οι Αθηναίοι ζούσαν στο πετσί τους τις σκληρές συνέπειες του. Έτσι ο Ευριπίδης στις περισσότερες τραγωδίες του αναφέρεται στη µεγάλη αυτή συµφορά που δυναστεύει το σώµα και τη ψυχή των ανθρώπων. Ο ποιητής µέσω του χορού αναζητεί τα αίτια των πολέµων και προτείνει λύση. Αιτίες των πολέµων είναι η αναζήτηση δόξας, πλούτου και δικαιοσύνης. Επειδή όµως όλα αυτά βρίσκονται µέσα στη φύση του ανθρώπου προβλέπει ότι ποτέ δεν θα σταµατήσουν οι πόλεµοι. Η σύγχρονη εποχή επιβεβαιώνει τον Ευριπίδη, διότι ποτέ δεν λείπουν οι θερµοκέφαλοι που σύρουν τους λαούς σε πολέµους, όπως ακριβώς έκαναν και οι ρήτορες της φιλοπόλεµης παράταξης της Αθήνας, οδηγώντας τους Αθηναίους στη καταστροφική σικελική εκστρατεία. Ως λύση προτείνει το διάλογο (λόγια) ο οποίος αν γίνεται καλοπροαίρετα και από τις δύο πλευρές συνήθως έχει κάποια αποτελέσµατα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου