Γλώσσα Α΄γυμνασίου , εν. 3, Αφήγηση και περίληψη

 Αφ ή γ η σ η

 Αφήγηση είναι η προφορική ή γραπτή παρουσίαση ενός γεγονότος ή μιας σειράς γεγονότων, πραγματικών ή φανταστικών (επινοημένων).

Βασικά χαρακτηριστικά / στοιχεία της αφήγησης:

 Η αφήγηση οργανώνεται με άξονα το χρόνο, αλλά οι καταστάσεις συν- δέονται αιτιολογικά μεταξύ τους.

 Η αφήγηση οργανώνεται με βάση την εξής δομή:

Α. Πληροφορίες για τους ήρωες, το χώρο, το χρόνο και την κατάσταση από την οποία ξεκινά η αφήγηση

Β. Η εξέλιξη της αφήγησης και η έκβασή της

Γ. Η λύση: η κρίση του αφηγητή για το νόημα της ιστορίας

Κύριος χρόνος της αφήγησης είναι ο αόριστος, αλλά χρησιμοποιείται και ο παρατατικός και οι εξακολουθητικοί χρόνοι.

Η γλώσσα της αφήγησης χαρακτηρίζεται από τη χρήση συνδετικών λέξεων και φράσεων που δείχνουν τη χρονική σειρά των γεγονότων (έπειτα, ύστερα, κατά τη διάρκεια) και την αιτιολογική σχέση μεταξύ τους (επειδή, καθώς, για το λόγο αυτό).

Είδη αφήγησης

·         Αφήγηση πραγματικών γεγονότων

·         Αφήγηση φανταστικών γεγονότων

·         Ιστορική αφήγηση

·         Μυθοπλαστική αφήγηση

·         Ρεαλιστική αφήγηση

Π ε ρ ί λ η ψ η

 Περίληψη είναι η σύντομη απόδοση του περιεχομένου ενός κειμένου ή προφορικού λόγου.

 Μαθαίνουμε να γράφουμε περίληψη, να συμπυκνώνουμε δηλαδή το λόγο μας κρατώντας μόνο τις αναγκαίες πληροφορίες:

• για να καλύψουμε πρακτικές ανάγκες (π.χ. σύντομες ειδήσεις στο ραδιόφωνο ή την τηλεόραση, μικρές αγγελίες, ανακοινώσεις),

• για να κατανοούμε εύκολα και γρήγορα ένα σύντομο κείμενο ή μήνυμα,

• για να έχει ο λόγος μας (προφορικός ή γραπτός) συνοχή, ακρίβεια και σαφήνεια.

Τα στάδια γραφής της περίληψης

1. Διαβάζουμε τον τίτλο του κειμένου.

2. Κάνουμε προσεκτική ανάγνωση όλου του κειμένου.

3. Εντοπίζουμε το θεματικό κέντρο (θέμα, κεντρικό νόημα) του κειμένου.

4. Διαβάζουμε το κείμενο δεύτερη φορά, παρακολουθώντας τη σειρά των γεγονότων ή των ιδεών.

5. Μελετούμε κάθε παράγραφο χωριστά, για να διαπιστώσουμε τα επιμέρους θέματα που αναπτύσσονται.

6. Σημειώνουμε τις λέξεις-κλειδιά κάθε παραγράφου.

7. Γράφουμε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο, στηριζόμενοι στις λέξεις-κλειδιά.

8. Γράφουμε την περίληψη, προσέχοντας:

• να ξεκινήσουμε είτε με αναφορά στο κείμενο και το συγγραφέα είτε απευθείας

• να καταγράψουμε μόνο τις αναγκαίες πληροφορίες (θέματα, νοήματα), αναπτύσσοντάς τις αναλογικά με το αρχικό κείμενο

• να χρησιμοποιήσουμε πληροφοριακό ύφος χωρίς να σχολιάζουμε το κείμενο

• τη συνοχή του κειμένου μας και την ομαλή ροή των πληροφοριών, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις και φράσεις

• να εφαρμόζουμε τους γλωσσικούς κανόνες (ορθογραφία, στίξη, σύνταξη).

                                              ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε την περίληψη των παρακάτω κειµένων:

 Οι παλιοί εξερευνητές των Πόλων αντιµετώπισαν πολλούς κινδύνους και αρκετές

φορές οι δυσκολίες που συναντούσαν ήταν αξεπέραστες. Συχνά µάλιστα δεν µπορούσαν

ούτε να πλησιάσουν τις περιοχές που ήθελαν να εξερευνήσουν, γιατί τα πλοία τους ήταν

αδύνατο να διασχίσουν τους πάγους και να προχωρήσουν˙ και µερικές φορές

τσακίζονταν πάνω στα παγόβουνα και θάβονταν µέσα στο βασίλειο της παγωνιάς. Έναν

άλλο κίνδυνο αποτελούσε το δριµύτατο πολικό κρύο, που φτάνει πολλούς βαθµούς κάτω

από το µηδέν, καθώς και οι χιονοθύελλες που ξεσπούσαν κάποιες φορές. Αλλά και ο

ατέλειωτος πολικός χειµώνας δεν είναι κάτι εύκολο. ∆εν αντέχονται έξι µήνες νύχτας

µέσα στο κρύο. Έτσι, δεν ήταν εύκολο γι’αυτούς να συνηθίσουν να κοιµούνται ντυµένοι

µέσα σε καλύβες από πάγο και να διανύουν µεγάλες αποστάσεις µε έλκηθρα. Γι’αυτό,

λοιπόν, µερικοί από τους πρώτους εξερευνητές που κατάφεραν να φτάσουν ύστερα από

τροµερούς κινδύνους, πέθαναν στη διάρκεια της διαµονής τους εκεί.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

2. Η σηµερινή οικογένεια έχει σηµαντικές διαφορές από εκείνη της παλιάς εποχής. Είναι

ολιγοµελής και αποτελείται από τους γονείς και τα παιδιά (πυρηνική οικογένεια), ενώ οι

παππούδες και οι γιαγιάδες ζουν κατά κανόνα χωριστά. Άλλες ουσιαστικές διαφορές

είναι ότι τα µέλη της σηµερινής οικογένειας θεωρούνται ισότιµα, ενώ οι περισσότεροι

σύζυγοι εργάζονται και έξω από το σπίτι. Έτσι δεν είναι ούτε ο πατέρας αφέντης ούτε η

µητέρα η υπάκουη και καταπιεσµένη γυναίκα της παλιάς εποχής, η υποταγµένη στον

άντρα της. Αλλά και ως γονείς οι σηµερινοί σύζυγοι είναι ολότελα διαφορετικοί σε

σύγκριση µε εκείνους των παλαιότερων εποχών. Επικοινωνούν µε τα παιδιά τους µε το

διάλογο και εκδηλώνουν µε τρυφερότητα τη στοργή και την αγάπη τους γι’αυτά. Θα

βρουν πάντα χρόνο να ασχοληθούν µε τα παιδιά, να ακούσουν τα προβλήµατά τους, να

δείξουν κατανόηση και ενδιαφέρον, να τα βοηθήσουν. Όσο για τις παιδαγωγικές

µεθόδους, αντί για την προσβολή και τον ξυλοδαρµό χρησιµοποιούν το διάλογο και τη

συµβουλή, ενώ προσπαθούν οι ίδιοι να αποτελούν µε τη συµπεριφορά τους παράδειγµα

για τα παιδιά τους.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

3. Έχετε ονειρευτεί ότι µπορείτε να πετάξετε; Ότι αποκτάτε αναλογίες µοντέλου, ότι

αποκτάτε τηλεπαθητικές ικανότητες, ότι παραµένετε αθάνατος; Η πιο τρελή σας

επιθυµία τώρα µπορεί να γίνει (εικονική) πραγµατικότητα σε ένα νέο, εναλλακτικό

κόσµο που σου επιτρέπει να αποδράσεις στις φαντασιώσεις σου και να ζήσεις. Εδώ,

µπορείς να είσαι ό,τι επιλέξεις και να κάνεις τα πάντα, αρκεί να έχεις συµπληρώσει τα

18 σου χρόνια. Ονοµάζεται Second Life και είναι µια τρισδιάστατη εικονική online

κοινωνία που έχει χτιστεί από απλούς χρήστες και ανήκει αποκλειστικά σε αυτούς.

Μετράει µόλις τρία χρόνια ζωής και έχει ήδη 850.000 «κατοίκους» που κάθε µέρα

αυξάνονται. Αν και η πλειοψηφία επιλέγει να ζήσει µια «∆εύτερη Ζωή» κυρίως για να

διασκεδάσει, παρ’όλα αυτά δεν πρόκειται για ένα παιχνίδι. Η εικονική αστυνοµία που

ήδη υπάρχει περιφρουρεί τα βασικά ζητήµατα ηθικής τάξης που τίθενται. Και όποιοι

παραβαίνουν τους βασικούς κανονισµούς, που γνωρίζει κάθε µέλος, σχετικά µε το

σεβασµό της ζωής των άλλων, έχουν κυρώσεις που φτάνουν µέχρι την οριστική

αποβολή από το παιχνίδι.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….

 4. Στη νυχτερινή τους περιπολία δύο αστυνοµικοί κατάφεραν να συλλάβουν

επ’αυτοφώρω ένα διαρρήκτη. Ήταν περασµένα µεσάνυχτα και το περιπολικό έκανε τη

συνηθισµένη του διαδροµή ξανά και ξανά. Για µια στιγµή έσβησε τα φώτα και

σταµάτησε σχεδόν αθέατο στη γωνία, γιατί ο ένας από τους δύο αστυνοµικούς

αντιλήφθηκε στο βάθος του δρόµου µια παράξενη παρουσία µπροστά στη βιτρίνα ενός

καταστήµατος. Ένας νεαρός, έτσι έδειχνε από µακριά, προσπαθούσε να ελέγξει την

κίνηση του δρόµου και κοίταξε µε ύποπτο τρόπο δεξιά και αριστερά. Φαινόταν σαν κάτι

να περίµενε. Οι άντρες της αστυνοµίας βρίσκονταν σε κατάσταση αναµονής. Είχαν

σβήσει τη µηχανή του περιπολικού και παρακολουθούσαν το νεαρό, που για µια στιγµή

έσκυψε στη βάση της εισόδου. Έκανε µια απότοµη κίνηση κόβοντας µάλλον την

κλειδαριά και σχεδόν ταυτόχρονα τα ρολά άρχισαν να ανεβαίνουν. Τότε οι αστυνοµικοί

σιγουρεύτηκαν. Έκανα µια κυκλωτική κίνηση, πλησίασαν το διαρρήκτη και περίµεναν.

Ο νεαρός µε επιδέξιο τρόπο και µε καταπληκτική ταχύτητα παραβίασε την πόρτα. Τη

στιγµή που ετοιµαζόταν να µπει στο κατάστηµα οι προβολείς του περιπολικού τον

θάµπωσαν και τον ακινητοποίησαν, ενώ οι αστυνοµικοί πετάχτηκαν αστραπιαία. Ο

διαρρήκτης δεν τόλµησε ούτε να το βάλει στα πόδια.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………….

 5. Ένα διαφορετικό µουσείο λειτουργεί εδώ και κάποια χρόνια στην Πλάκα. Είναι το

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο, που ιδρύθηκε από µια οµάδα νέων ανθρώπων το 1987.

Σύµφωνα µε αυτός υπεύθυνους αυτός πρωτοβουλίας αυτός, το σχολείο δεν παρέχει

πάντοτε ευκαιρίες για πειραµατισµό και µάθηση µέσα από την πράξη. Αντιθέτως µέσα

στο χώρο του µουσείου η µάθηση γίνεται αποτελεσµατικότερη µέσα από τα αντικείµενα,

καθώς έρχεται να ανατρέψει τη λογική αυτός απαγόρευσης και του «µην αγγίζετε», που

πιθανόν να ισχύει σε αυτός µουσειακούς χώρους, και να παρακινήσει τα ίδια τα παιδιά

να αναλάβουν πρωτοβουλία να δηµιουργήσουν και τελικά να µετατρέψουν τη µάθηση

σε δηµιουργική διαδικασία. «Τα παιδικά µουσεία ανήκουν στην κατηγορία των

ζωντανών µουσείων, γιατί έχουν να κάνουν µε το σήµερα, µε την καθηµερινότητά

αυτός. Είναι σηµαντικό να ξεκαθαρίσουµε ότι τα µουσεία δεν είναι µόνο παρελθόν,

είναι κοµµάτι του πολιτισµού αυτός, του εαυτού αυτός, αυτός καθηµερινότητάς αυτός.

Τα παιδικά µουσεία βοηθούν τα παιδιά να καταλάβουν το σήµερα» λέει η διευθύντρια

του µουσείου. «Η µάθηση µέσα από τα αντικείµενα, συνεχίζει, προσφέρει στα παιδιά τη

δυνατότητα αυτός εµπειρίας και αυτός εξάσκησης των αισθήσεών αυτός. Με αυτόν τον

τρόπο ανακαλύπτουν τη γνώση». Και πραγµατικά στο µουσείο δεν υπάρχουν ξεναγοί.

Υπάρχουν µόνο οι «ερµηνευτές» που απλώς προσφέρουν στα παιδιά τα κατάλληλα

ερεθίσµατα για παρατήρηση, εξάσκηση αυτός φαντασίας, κατανόηση του φυσικού και

τεχνητού κόσµου που τα περιβάλλει. Ο τρόπος αυτός εκπαίδευσης είναι σηµαντικός για

παιδιά προσχολικής ηλικίας και δηµοτικού σχολείου, που αποτελούν το κυριότερο κοινό

του µουσείου.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………